Phạm Nga và bài tản văn Thỉnh Thoảng Các Sinh Nhật.

Kính gửi quý anh chị bài tản văn của anh Phạm Nga.
Kính chúc anh ngày sinh nhật vui vẻ, hạnh phúc với gia đình.
Caroline Thanh Hương

Tản văn

THỈNH THOẢNG CÁC SINH NHẬT…
Ta ngồi lại bên cầu thương dĩ vãng,
Nghe giữa hồn cây cỏ mọc hoang vu.
Hoài Khanh
(tập thơ Thân Phận - 1972)


1.
Tôi còn nhớ hồi mình còn nhỏ dại, ba mẹ tôi dù lúc nào cũng thương yêu, chăm lo cho lủ khủ một chục đứa con, nhưng khi đến sinh nhật đứa nào đó trong nhà, ba mẹ thường không làm gì đó ưu ái đặc biệt cho đứa ấy. Kể ra thì cũng rất tội cho ba mẹ tôi, ông thì quanh năm còm cõi làm lụng với đồng lương công chức trung cấp khá thấp dù đã cộng thêm phụ cấp gia đình, bà thì suốt ngày chỉ biết tất bật việc nội trợ. Do đó, trong gánh nặng cơm ăn áo mặc cho cả nhà, ba mẹ đã có lệ hễ sắm sửa quần áo giày dép mới, đồ dùng đi học… thì chỉ vào dịp Tết cùng đầu năm học và sắm luôn một loạt đồng đều cho 10 đứa; ngoài ra rất hiếm khi đột xuất mua sắm cho riêng đứa nào món gì đó. Riêng đối với đứa ‘anh hai’ là tôi, duy nhất vào sinh nhật 11tuổi cũng nhằm lúc tôi vừa đậu tiểu học, đã được ba mẹ mua cho chiếc xe đạp nhỏ…
Lớn lên, rải rác và thất thường trong nhiều năm trôi qua, sinh nhật tôi luôn luôn được chính mình hay người thân, bạn bè nhớ, nhắc nhưng vì lý do cơm áo đành bị bỏ qua – nghĩa là sáng sớm ngày ấy khi thức giấc có chạnh nghĩ “Hôm nay sinh nhật mình!” thì rồi chỉ trống không, im ắng như mọi ngày khác trong cuộc đời. Tình trạng im ắng ấy có thay đổi chút, là đến thời sinh viên, học Văn Khoa, bởi cha tôi ở tù Côn Đảo vì tội ‘làm chính trị’, tôi vẫn tiếp tục ẩn nhẫn con nhà nghèo, không thể ăn xài đàng đúm, thì được cái là 3-4 năm ấy, cứ đến sinh nhật mình là rất vui, bởi bạn bè đã sẵn sàng xuất quỹ hoạt động nhóm dẫn đi cà phê, gọi là kỷ niệm ‘ghép’ sinh nhật cùng ngày của hai thành viên, là tôi và một cô SV đàn em.

2.
Vào đời, hằng năm đến sinh nhật mình, nếu có thể làm-gì-đó để đánh dấu cái ngày trọng đại này cho vui, tôi vẫn luôn giữ nguyên tắc: đơn sơ, lặng lẽ, ít tốn kém. Như khi đã có con cái, đến sinh nhật tôi là chỉ vợ chồng con cái trong nhà (gồm 4 người) kéo nhau đi nhà hàng. Hoặc khi có thể tổ chức chút đỉnh tiệc tùng, nhậu nhẹt thì cũng mời thật hạn chế, chỉ người trong gia đình cùng vài bạn bè thân nhất.
Riêng hồi tôi đến lứa 45-50t., nhà khá sung túc nhờ buôn may bán đắc với nghề buôn chuyến hàng gia vị, thực phẩm khô từ chợ sỉ Bình Tây (Sài Gòn) xuống bỏ mối cho bạn hàng chợ Bà Rịa (Vũng Tàu) nên bà xả tôi đã luôn ưu ái tổ chức tiệc sinh nhật cho tôi tại nhà. Tôi vẫn giữ nguyên tắc “Đơn sơ, không cần đông nhưng phải vui” nhưng vợ tôi kiên quyết bổ sung “Mời người ta đến nhà thì phải đãi ngon, coi mới được!”.  Thế là menu cho kiểu tiệc “đạm bạc” nêu trên lần nào cũng có cua, ghẹ, ốc…, toàn hàng tuyển, ngon nhất từ các vựa hải sản tươi sống ‘mối quen’trong chợ Bà Rịa.
Sang lứa tuổi 55- 60, đến sinh nhật mình dần hồi tôi không còn thích tiệc tùng với người ngoài nữa, chỉ giữ lệ đi nhà hàng với gia đình thôi. Tuy nhiên, vài khi vào chiếu tối ngày hôm sau tôi lại mời đến nhà chỉ một người bạn tri kỷ thân thiết nhất, nói chuyện ‘cùng tầng số’ nhất là nhà văn Phạm Quang Phước (1945-2007) . Nhớ nhất là hồi còn cùng mặc áo lính chế độ cũ và những năm ăn độn sau 30 tháng 4, tụi tôi gặp nhau dù gặp lúc có tiền cũng đều chơi rượu đế, rượu thuốc, thế mới đả. Còn như đã nói, tuổi đã vô hàng 5 -6 bó, hẹn Phước “nhậu sinh nhật tao!” là tôi kiếm sẵn một chai whisky, nhưng chỉ kèm dĩa pa-tê thịt nguội (hai tên cùng hảo món này khi uống rượu Tây) hay chỉ gói đậu phộng, và hồi đó còn hút thuốc nên thêm gói Hòa Bình. Chỉ vậy thôi mà hai gã viết lách gàn dở, bạn nhau đã ½ thế kỷ, ngồi với nhau 5-6 tiếng đồng hồ…

3.
Những năm gần đây, tôi đã 3 lần sang Australia thăm gia đình con gái. Đối với nhiều gia đình, bạn bè gốc người Việt tại đây, sinh nhật thường đều được tổ chức tại nhà hay ra nhà hàng thành tiệc ‘happy birthday’ đàng hoàng, còn tiệc trọng thể hay đơn giản là tùy điều kiện, hoàn cảnh của ‘nhân vật chính’ cùng gia đình họ. Riêng sinh nhật của cha mẹ già thường được con cái phối hợp tổ chức chu đáo, tinh tế. Ngoài ổ bánh kem sinh nhật, thường là tùy theo nhu cầu liên quan đến sở thích, thói quen giải trí hay sức khỏe của ông/bà, quà sinh nhật có thể là cellphone, camera, laptop, đồng hồ, cần câu, kính mát, quần áo, hay thuốc bổ, thực phẩm chức năng, máy massage…
Còn rất đơn giản nhưng rất dễ thương là kiểu mừng/chúc ‘happy birthday’ tại lớp học cho học sinh mẫu giáo. Phải nói rằng tụi con nít đứa nào cũng khoái! Vào sinh nhật con mình, phụ huynh sẽ đem đến lớp một số gói quà nho nhỏ - như bánh donuts mini với kẹo viên chocolate – bằng với sĩ số HS lớp con mình học; đến giờ tan học, cô giáo sẽ tổ chức cho cả lớp nhận quà và cùng hát chúc mừng sinh nhật bạn.
Riêng tôi, vào sinh nhật 70t. năm ngoái là đang ở Sydney, gia đình con gái tôi và một số bạn già đã tặng tôi một sinh nhật tuyệt vời! Bữa họp mặt vẫn khuôn lại trong con số chỉ mười mấy người nhưng rất vui vẻ, thú vị vì chúng tôi tình cờ có nhiều điểm chung, như: toàn là lính chế độ cũ hoặc vợ, con lính chế độ cũ; toàn là dân cùng gốc Sài Gòn, nơi tôi lớn lên, học hành, ra đời.., hay gốc Vũng Tàu, quê bá xả tôi cũng là nơi có đơn vị tôi trú đóng và phục vụ đến tận ngày ‘đứt phim’. Do đó, tại bàn có người vừa nhắc đến một con đường hay góc phố cũ, một quán cá phê hay tiệm hủ tíu ngày xưa… là gần như mọi người đều biết. Và cùng khi hỏi thử thì biết thêm tin tức về một số anh chị em cùng quen biết, cùng kết bạn, ai nấy còn té ra là có học chung Anh văn với một cô giáo “gầy gầy, đẹp gái” hay cũng bị thầy T. dạy Quốc văn bắt chép phạt mấy lần…  Trong sinh nhật 70 này còn tuyệt vời ở điểm, so với tất cả các kỳ sinh nhật khác xưa nay, tôi được tặng ổ bánh kem lớn nhất, ngon nhất và nhiều quà nhất (90% là rượu thôi).

4.
Tôi vừa lãng đãng nhớ lại vài sinh nhật đã qua của mình. Trong số những sinh nhật thỉnh-thoảng-có-đánh-dấu bằng những chầu tiệc, chầu nhậu, chầu cà phê và luôn luôn ít người tham dự, mà thịnh soạn hay đạm bạc gì đó cũng phần lớn là do người thân trong gia đình hay bạn bè đứng ra tổ chức cho, tôi chỉ mơ hồ nhớ được vài cái chừng đó. Tuổi già đã khiến trí nhớ ngày càng sa sút, lẫn lộn…
Song có một điều đối với tôi không mơ hồ chút nào là từ khoảng năm 18 tuổi, học năm đầu đại học, đến sinh nhật mình là tôi bắt đầu có những suy nghĩ phản tĩnh, tự phân tích “mình đã, đang ra sao và sẽ nên như thế nào”. Cái cách tự suy xét này tôi đã được hướng dẫn từ thuở niên thiếu trong hướng đạo, đó là nghi thức một mình ngồi “tĩnh tâm” trong đêm tối, để vào lễ “tuyên lời hứa HĐ” vào sáng hôm sau mới được chính thức công nhận là hướng đạo sinh ngành thiếu (11-15 tuổi).
Tôi nghĩ phản tĩnh, tĩnh tâm nguyên là kinh nghiệm tinh thần rất riêng của mỗi người chúng ta, ai cũng ít nhiều từng trải qua, nhất là khi về già. Một lúc nào đó, ta ngồi lắng đọng và buông thả tâm tư, cơ hồ tạm thời tách mình ra khỏi nhịp trôi chảy dửng dưng của cuộc sống xung quanh, để nhìn lại đời mình… Mới thấy đời mình xưa nay dù chuyển biến, thay đổi khi nhanh khi chậm nhưng luôn có thăng trầm, khi được khi mất, khi vui khi buồn… Hoặc chính khi hạnh phúc, thành công, lợi lộc, đoàn tụ đạt đến cao trào, là cùng lúc thầm lặng nảy sinh mầm mống của khồ đau, suy bại, thua thiệt, chia ly… Thân phận hữu hạn của con người!
Trong thăng trầm riêng cuộc đời mình, tôi lại nhận ra càng về già mình càng ít bình an hơn. Trước tiên là về mặt thể chất, sức khỏe, giống như nhiều bạn già khác, từ 50 tuổi trở đi là bị bệnh tật ‘đánh hội đồng’, huyết áp, tiểu đưởng, thoái hóa xương khớp, suy giản tĩnh mạch, gút, phì đại tuyến tiền liệt, đục thủy tinh thể… Cũng còn may mắn là nhờ tích lũy được chút ít sau bao năm vợ chồng bươn chãi làm ăn và người thân ở nước ngoài có trợ giúp một phần, tôi thuộc loại người đa bệnh nhưng có vừa đủ điều kiện tiền bạc và thì giờ để lo chữa bệnh.
Còn về mặt tinh thần, cuộc sống ở thời nào, tuổi nào cũng không tránh khỏi những lo nghĩ, phiền muộn này khác, nhưng với riêng tôi, không hiểu sao là khác thời trung niên, càng về già, về hưu không-làm-gì-nữa tưởng đã giảm được những lo nghĩ về cơm áo hay công ăn việc làm, nhưng mỉa mai thay, một số bất ổn, lụn bại lại đột nhiên xảy đến, như : nhà, đất đang ở bỗng có thông báo sẽ giải tỏa trắng để phóng đường mới hay lấy đất cất nhà ga metro; chuyện con cái làm ăn thất bại còn bị tai nạn xe cộ, gia cang đe dọa xào xáo… Khó khăn như thế, vợ chồng già đang bị chứng mất ngủ, ngủ kém dai dẳng lại càng đêm đêm thao thức!
Thôi thì, dịp sinh nhật tuổi 71 này ngổi ôn lại đời mình, tôi tạm có kết luận nhân sinh không gì hơn là “Trời cho bao nhiêu hưởng bấy nhiêu”. Cũng có nghĩa là trong quẩn quanh những thăng trầm, rủi may trên đời, tôi đứng hẳn vào hàng ngũ những người chủ trương cứ lo sống hiền lương, sao cho phải Đạo làm người, còn lại thì phó mặc cho số mạng, phẩn phước Trời cho. Hẳn đây cũng là điều bình thường, thuận theo tâm lý tự nhiên và rất phổ biến của con người thế gian?

PHẠM NGA
(Nhân sinh nhật thứ 71)

Phạm Nga và bài ký Hoang Tưởng Ngày Thiếu Nhi 1 – 6.

Kính gửi quý anh chị bài ký của anh Phạm Nga.
Bài viết và hình ảnh do tác giả cung cấp.
Caroline Thanh Hương

Ký
Hoang Tưởng Ngày Thiếu Nhi 1 – 6

1.
Một sáng chúa nhật, một anh bạn hẹn tôi uống cà phê gần cổng Nhà Thiếu nhi thành phố mà không phải chỗ nào khác vì trúng bữa anh phải đưa con đến đây học vẽ. Lâu rồi, từ hồi chưa xây tòa nhà mới thật hoành tráng thì cái trung tâm sinh hoạt lớn nhất thành phố  này vẫn đã dành riêng cho trẻ em đến vui chơi, học tập các môn có tính năng khiếu như hội hoạ, âm nhạc, võ thuật.v.v… Có một dạo, dù còn phải kiếm sống khá chật vật, tôi cũng ráng đưa con gái mình đến học vẽ trong dịp hè. Con bé thích học đàn dương cầm hơn nhưng học phí môn này thì cao mà phần thực tập, ngồi vào đàn thì khá ít ỏi. Đành tránh qua một bên môn chơi quí tộc này thôi!
Nắng đã lên cao, tôi dắt xe ra về thì tình cờ gặp một phụ nữ đang chờ rước con ở cổng. Chị cười, gật đầu khi cháu bé khoanh tay chào mẹ. Chợt chị ngăn con mình lại, nói nhỏ:
“Nè, con có thấy ông đứng ở gốc cây kia hôn? Mẹ con mình cũng khó nhưng ông còn đang khó hơn mình nữa con à. Ông không có con cháu nuôi dưỡng ở nhà nên già yếu như ngoại con rồi mà còn phải ra đường… Con thấy ông tội nghiệp hôn? Vậy thì con tới giúp ông đi há?”.
Chị đưa con một tờ 5000 đồng, chỉ về phía một cụ già ăn xin đang đứng, gần như ẩn núp ở một gốc cây to trên vỉa hè. Đứa bé ngoan ngoan “dạ”, đĩnh đạc bước đến trước mặt cụ già, nói lí nhí gì đó rồi hai tay kính cẩn đưa ra tờ bạc…
Tôi chợt cảm thấy xốn xang. Chị phụ nữ, với chiếc “cánh én” rách yên, bộ đồng phục công nhân chị đang mặc cũng không lành lặn gì, vậy mà không hiểu sao chị đã tránh dùng từ “nghèo”, chỉ dùng từ “khó” khi dạy con mình? Hay “nghèo” nghe có vẻ quá ức chế, như rất nhiều người nhất định cho là mình nghèo là do số mạng trói buộc, còn “khó’ thì có thể chỉ là tạm thời, còn có hy vọng vượt qua, như người ta vẫn thường vẫn an ủi nhau với cách nói “khó khăn trước mắt…”?
Nhưng dù đang thuộc phía người nghèo, chị phụ nữ khả kính vẫn dạy cho con mình – dạy cả cho tôi nữa, đã thầm lén chứng kiến nãy giờ – một bài học về lòng nhân ái, thói quen làm việc thiện, một cách tuyệt vời!
Rõ ràng điều đáng quí không phải ở số tiền cho mà ở cách cho, như em bé đã học được từ mẹ mình. Thật tình tôi không chắc là tôi, xuất thân nhà giáo – có thể cả cái bà phấn son lòe loẹt vừa dừng chiếc xe hơi bảng số xanh mới tinh hảo để rước cậu con béo phị – biết cách dạy con mình về lòng thương người bằng một phương pháp giản dị nhưng đầy tính thuyết phục như vậy.
Nhìn theo hai mẹ con người-tốt đi xa, tôi lại có một thắc mắc khác từ hình ảnh cụ già ăn xin.Trên vỉa hè vắng người đang có một thanh niên bày bán các loại báo chí trên mặt đất. Tôi mua đại một tờ rồi hỏi: “Chắc cháu đã bán ở đây lâu rồi hả? Có thấy dân ăn xin được vô trong nhà thiếu nhi không?”. Cậu ta vừa dáo dác nhìn về phía cuối đường – chắc sợ công an đến hốt – vừa đáp: “Dạ đâu có được, bảo vệ đuổi hết. Chỉ có người tàn tật bán vé số thì may ra, nhưng bữa nào đông các em quá thì cũng khó được cho vô…”. Tôi mới nhớ ra rằng trong cả tiếng đồng hồ ngồi cà phê, chuyện vãn với anh bạn vừa rồi trong căn-tin, đã không thấy bóng dáng người ăn xin nào. Hèn chi, lúc nãy cụ già cứ đứng hoài ở gốc cây bên ngoài nhà thiếu nhi, tưởng là cụ trốn nắng.
2.
Tôi chạy xe về phía dinh Thống Nhất thì bệnh “khó tiêu” nặng nề trong tâm tưởng lại tái phát. Đó là mấy em bé, không rõ là người Campuchia hay người dân tộc thiểu số nào khác, đang xin ăn quanh quẩn ở một ngã tư cách nhà thiếu nhi chừng ba, bốn trăm mét. Dưới nắng bụi, đứa nào cũng đen nhẻm, hôi hám, áo quần rách nát. Một đứa nhỏ xíu được chị nó bế trên tay thì ở truồng, mũi dãi lòng thòng. Tất cả đều thảm thương, tơi tả. Chỉ có mấy cái gáo nhựa, tô nhựa màu xanh màu đỏ mà các em đang chìa ra xin ăn là mới tinh, sáng lòa, nổi bật một cách kỳ cục, không hiểu nổi.
Dân thiểu số kéo về thành phố Sài Gòn xin ăn là một hình ảnh đã quá quen thuộc trước mắt mọi người, nhưng lòng tôi cứ bâng khuâng. Vừa rồi, tại nhà thiếu nhi, các em bé đứa nào đứa nấy trông cũng sạch sẽ, khoẻ mạnh, thậm chí béo phì – đúng là mẫu khách quí được chào đón, chăm sóc, dạy dỗ ở một tòa biệt thự đồ sộ, khang trang, thoáng mát. Hơn thế, hẳn để bảo vệ khung cảnh sang trọng của mình, nơi đây cấm cửa dân ăn xin.
Tôi tự hỏi: “Có thể suy đoán là do sợ mất trật tự, mất vệ sinh, mất cắp đồ đạc… nên Nhà thiếu nhi cấm dân ăn xin. Nhưng nếu người ăn xin là thiếu nhi thì sao? Nhà thiếu nhi là dành cho thiếu nhi cơ mà, và trong nội qui Nhà thiếu nhi đâu có điều khoản đặc biệt nào qui định việc cấm cửa thiếu-nhi-ăn-xin?”.
Rồi tôi mơ hồ cầu xin ai đó, rằng: “Thưa ban giám đốc Nhà thiếu nhi, nếu quý vị trả lời là chưa nghiên cứu về thiếu-nhi-ăn-xin thì xin quý vị cũng nên linh động, uyển chuyển mà cho phép…”. Một giọng lạnh giá bác ngay thỉnh cầu của tôi: “Không thể! Chức năng chúng tôi là đón nhận, phục vụ thiếu niên – nhi đồng vào sinh hoạt, nghĩa là vui chơi, tập luyện, nâng cao năng khiếu. Còn về phần các em ăn xin, nếu có vào đây cũng đâu có sinh hoạt gì mà chỉ có… xin ăn, nên không thuộc chức năng của Nhà thiếu nhi mà thuộc ngành thương binh – xã hội. Chỉ có một trường hợp duy nhất có thể được xem xét là, nếu các em ăn xin vào đây không phải để xin ăn mà là để sinh hoạt, tức phải giống các thiếu nhi khác khi đến đây…”.
Cắt! Tôi lập tức tự bật qua OFF.
Nãy giờ, mọi hỏi-đáp, thỉnh cầu gì đó chỉ là do tôi hoang tưởng nhưng tôi đã muốn điên lên thật sự vì cách lý giải dài dòng rất “công chức” của ai đó, cứ “sinh hoạt” rồi lại “xin ăn” rối tung cả lên. Nhưng tôi “cắt” không phải vì đã tỉnh cơn điên, mà vì… Trời hỡi! Có người bình thường nào mà tưởng tượng ra nổi chuyện một ngày nào đó, các em bé ăn xin dơ dáy, hôi hám kia quăng mấy cái gáo nhựa xin ăn để hiên ngang bước vào Nhà thiếu nhi, rồi đường bệ lựa chọn môn sinh hoạt – học tập, điền vào phiếu đăng ký, đóng tiền học, như học đàn piano, học hội họa, học múa ba-lê…? Con cái nhà lao động nghèo và cả một số gia đình trung lưu còn không dám mơ đến những môn “quý tộc” cao sang này nữa là!
Nhận trọng trách quản lý Nhà thiếu nhi, ban giám đốc khả kính của chúng ta – nhất định cũng là người bình thường, thì nhất định họ có yêu mến trẻ em, ít ra là theo chừng mực của bất cứ con-người-có-trái-tim nào khác trên đời này. Vậy làm sao quí ban giám đốc lại có thể giả định một trường hợp là “các em ăn xin vào đây không phải để xin ăn mà là để sinh hoạt”, hoàn toàn có thể khiến các em ăn xin nghe mà vô cùng tủi nhục?
Ngay điều giả định đầu tiên trong thỉnh cầu mê muội của tôi, là “Ban giám đốc linh động cho phép trẻ em ăn xin vào… xin ăn trong Nhà thiếu nhi!” thì đã là hoang tưởng rồi vì chuyện này may ra chỉ có thể có trong loại truyện cổ tích thời hiện đại dành viết về những ông tiên, bà tiên tự nhiên mà xuất hiện trong giới quan chức quản lý.
3.
Tôi đã có phần tỉnh táo trở lại nhưng hoang tưởng trong tôi vẫn lì lợm, không-biết-tiếp-thu, vì nó nhất định “sinh hoạt” theo phạm trù cảm xúc mềm mại của riêng mình, chứ không theo cùng những phạm trù lý luận duy lý, duy hệ thống cứng ngắt, lạnh lùng của những nhà công chức chuyên nghiệp.
Hoang tưởng vừa xúi tôi trình ra một thỉnh cầu vớt vát: “Vậy thì vào ngày Quốc tế Thiếu Nhi hằng năm, như sắp tới ngày 1 tháng 6 rồi kìa, thì sao? Vâng, thưa ban giám đốc, đúng rồi, đó là ngày lễ lớn, tầm cỡ quốc tế, thuộc nguyên con vào chức năng của quí vị chứ không phải của ai khác. Ngày mà toàn thể nhân loại, đứng đầu là Liên Hợp Quốc, đồng loạt dành tất cả những gì tốt đẹp nhất trên đời này cho thiếu nhi, nhất là trẻ em thuộc các nước nghèo, đang phát triển như Việt Nam ta. Vậy ban giám đốc có hạ cố, uyển chuyển cho phép các em xin ăn vào Nhà thiếu nhi sinh hoạt, chung vui cùng với mọi thiếu niên – nhi đồng khác hay không? Xin một lần duy nhất này thôi cũng được. Hay quí vị cứ cho phép các em vô để “sinh hoạt” thôi, “xin ăn” thì vẫn cấm tiệt cũng được…”.
Cắt! Lại phải cắt.
Hoang tưởng ơi, nếu không thể làm khó dễ người khác chút nào đó thì cũng không nên làm khổ chính mình. Có điều này là dễ dàng nhất đây. Hãy tưởng tượng về đoạn đường từ cái ngã tư có các em bé ăn xin đến cổng Nhà thiếu nhi thì riêng đối với các em bé đang sống bên lề xã hội ấy, đoạn đường này không phải chỉ dài có vài trăm mét, mà phải dài tới bằng đường… lên trời!
4.
Vừa rồi, từ chuyện chị phụ nữ nghèo dạy con làm việc thiện cho đến chuyện các em bé xin ăn, sống nhờ vào lòng từ thiện của mọi người, chuyện nào cũng khiến cho tôi xúc động sâu xa nên tôi rơi vào hoang tưởng. Buồn nhất là khi tôi “dựa hơi” ngày Quốc Tế Thiếu Nhi 1 tháng 6 để cầu xin ai đó một cách vô vọng.

Đúng ra, không cần ai phải dạy đời cho ai, cũng như không cần phải chờ đến ngày 1 tháng 6 hằng năm, chúng ta mới suy gẫm về cách dạy con trẻ về lòng nhân ái. Bao lâu trong cuộc sống vẫn còn những người lớn, những đứa trẻ vô cảm trước tình cảnh nghèo khó, khổ sở của người khác thì đó vẫn là một món nợ lớn lao, thuộc trách nhiệm của toàn xã hội và mỗi gia đình. Riêng về chuyện những em bé ăn xin thì vấn đề người lang thang, bụi đời, xin ăn.v.v…, ở mọi lứa tuổi và sắc tộc, trước hết là trách nhiệm, phần hành của ngành thương binh – xã hội. Tiếc là hiệu quả công tác của ngành này còn quá hạn chế nên trên đường phố còn quá nhiều dân ăn xin, lang thang đầu đường xó chợ.
Nhưng “Đừng tuyệt vọng, tôi ơi, đừng tuyệt vọng…” (Tôi tự biết mình còn có một cái tật khó ưa, hay bị bạn bè cười mà tha thứ cho, đó là thỉnh thoảng tôi cứ lấy nhạc Trịnh Công Sơn mà minh họa cho nỗi niềm của mình). Xung quanh ta vẫn còn nhiều điều tuyệt diệu để có thể sống và hy vọng vào cuộc đời.
Vào những dịp lễ Quốc tế Thiếu nhi, Tết Trung thu, Giáng sinh, Tết nguyên đán.v.v…, từ lâu đã có những nhà hảo tâm, những nhà hoạt động xã hội, những nhà tu hành, những chị tiểu thương ở các chợ, những thanh niên nam nữ tình nguyện trong nước hoặc đến từ những đất nước xa xôi, có cả những nhân viên – người Việt cùng người nước ngoài – của những công ty nước ngoài, liên doanh, tư nhân…, cả khách du lịch ba-lô nữa, họ chia nhau tìm đến những vĩa hè, những gầm cầu, những công viên trong thành phố. Tại những nơi tạm-trú-khỏi-đăng-ký này của dân lang thang, bụi đời, cơ nhỡ, những con người tốt bụng ấy đã tặng quà – chủ yếu là thức ăn và quần áo, giày dép – cho các trẻ em kém may mắn, không phân biệt dân thành phố, dân các tỉnh, người kinh, người Thượng gì cả. Giữa đêm tối – phải là đêm hôm khuya khoắc mới gặp đông đủ các em đi kiếm ăn trở về “nhà” – họ còn chơi trò chơi, kể chuyện, hò hát, hớt tóc, cắt móng tay, sứt ghẻ… cho các em. Và không chờ đến các dịp hè hay lễ tết, đã có những lớp học tình thương do những người tình nguyện mở ra, đôi khi ngay trên các vỉa hè thiếu ánh sáng, để dạy chữ, dạy nghề cho trẻ em bụi đời, cùng những hoạt động ngày càng mở rộng của những Nhà Mở , Làng Thiếu nhi SOS… do các tổ chức thiện nguyện nước ngoài thành lập và các cơ sở bảo trợ, nuôi dạy trẻ em nghèo, mồ côi, khuyết tật, cơ nhỡ của các vị sư, các nữ tu, nhà giáo về hưu… Đơn giản là họ chỉ biết ngày đêm hoạt động với mục tiêu “Tất cả vì thiếu nhi” mà không cần ai đó ghi cho thành tích nhì nhằng này nọ, rằng là tổ chức công hay tư, cá nhân hay tập thể, hoạt động thường xuyên hay nhất thời, do tiền túi riêng, tiền quyên góp hay tiền tài trợ.v.v…
Tất cả những việc làm của những người-tốt nói trên đều có ý nghĩa cao đẹp, ít nhiều đều góp phần cải thiện tình hình nghèo đói trong cộng đồng xã hội. Đó là cách mà những con người tốt kia đã làm, đã đến với các trẻ em nghèo khổ, lang thang.
Ngược lại, cái cách mà các em bé ăn xin có thể đến, có thể được bước vào một nơi chốn có treo bảng là dành riêng phục vụ trẻ em, thiếu niên – nhi đồng, thì vẫn chỉ là trò vẽ vời trong hoang tưởng vớ vẩn của riêng tôi…
Phạm Nga