Những phương cách tự túc giúp người lớn tuổi tránh té ngã.

Sống với cái yếu đuối của mình, biện pháp hay nhất là tự rèn luyện cơ thể và sử dụng những vật trợ giúp chúng ta.
Khi đến cái tuổi dễ té, không cần ai xô, cũng có thể té khi ta bị chóng mặt hayvì bất cứ lý do nào, thì dưới đây là bài viết để giúp chúng ta tự lực để ngừa và tránh chuyện tai nạn này.
Kính chúc quý anh chị luôn vạn an.
Caroline Thanh Hương

NHỊP CẦU TRI ÂM

Bác sĩ Trần Lý Lê, người dịch sang tiếng Việt các tài liệu của Viện Ung Thư Hoa Kỳ

 Ánh Nguyệt

Bài đăng ngày 12/11/2008 Cập nhật lần cuối ngày 12/11/2008 13:03 TU

Bác sĩ Trần Lý Lê

Ngoài là một nguời thầy thuốc yêu nghề, chị Trần Lý Lê còn là một luật sư nên chị có vinh hạnh là người phụ nữ Việt Nam duy nhất được mời làm thành viên danh dự của Viện Hàn lâm Y - Luật Hoa Kỳ

In bài
Gửi bài
Bình luận bài

Từ nhiều năm nay, trên trang web tvvn.org ở Mỹ, ở chuyên mục y học, độc giả có thể tìm thấy hàng chục tài liệu giá trị của Viện Ung Thư Hoa Kỳ được chuyển dịch sang tiếng Việt, với chủ đề tìm hiểu về căn bệnh nguy hiểm và cách phát hiện, chữa trị. Tác giả của những tài liệu chuyển ngữ được cập nhật thuờng xuyên ấy là nữ bác sĩ Trần Lý Lê, được đào tạo ở Mỹ về chuyên khoa ung thư.

Trượt chân, té ngã trong tuổi vàng.

 Trần Lý Lê. 

·        

·        

Chỉ một cú vấp ngã là cuộc sống con người có thể thay đổi hoàn toàn, cuộc thay đổi không thể kềm hãm xoay chuyển. Sự đau đớn thể xác đi kèm với nỗi vật vã tâm thần. Đây là mối ưu tư, ám ảnh của tuổi vàng khắp chốn.

Con người sống lâu hơn, ít bệnh tật hơn, nhưng tuổi thọ lâu dài kia có những khúc quanh không như ý. Cơ thể trải qua những biến chuyển cần sự thích nghi và chấp nhận từ mỗi cá nhân. Ôi chao, biết bao nhiêu là biến chuyển trong cái thân thể mong manh kia sau 70 – 80 năm dãi dầu với thời gian?

Mắt nhìn không còn tinh anh. Tai nghe không còn tỏ tường, có vị còn chịu chứng ù tai, tinnitus, những âm thanh tai quái u u trong đầu suốt ngày đêm. Khứu giác chẳng còn “cảm” được một mùi hương nhẹ, nên vị giác hầu như mòn mỏi. Khoảng 70% khả năng “nếm” đến từ khả năng “ngửi”. Rượu [ngon] không còn giữ được hương vị cũ, dù vẫn mang lại cảm giác lâng lâng và đôi khi còn gây chuếnh choáng nhanh chóng không ngờ. Bắp thịt không mạnh mẽ như trước, khuân vác một món gì cũng khó khăn. Khớp xương ê ẩm khiến việc xê dịch chậm chạp… Chưa kể sự thăng bằng, balance, kết hợp từ khả năng nhìn thấy, sức mạnh của bắp thịt, và khả năng cảm nhận vị trí của thân thể (proprioception) trong môi trường chung quanh, cũng sút giảm qua thời gian. Và cuộc sống có thể đến khúc ngoặt không ngờ khi trượt chân, vấp ngã.

Năm 2012, trên 2.4 triệu người té ngã, NGUỒN CONSOLEANDHOLLAWELL.COM

Tại Huê Kỳ, số người cao niên (65+ tuổi) té ngã, và chịu biến chứng nặng nề mỗi ngày một gia tăng. Nha Thống Kê của Cơ quan Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật (the CDC) công bố một con số đáng ngại, chỉ trong năm 2012, trên 2.4 triệu người té ngã, trong số ấy trên 200 ngàn người tử vong vì biến chứng trong cùng năm.

Theo Hội Chuyên khoa về tuổi vàng, Geriatrics, tai nạn gia tăng khi con người quá lạc quan quá tự tin, không lượng sức mình; người có tuổi cũng không ngoại lệ nhưng chịu ảnh hưởng của tai nạn nặng nề hơn. Những thứ bình thường trước đây bỗng dưng trở thành chướng ngại vật trong một phút không ngờ: các bậc thang, tấm thảm trên sàn nhà, bồn tắm trắng bóng, vồng u trong chỗ đậu xe, rễ cây ngoài vườn…, và ngay cả con chó con mèo quanh quẩn bên chân hằng ngày. Những món thuốc trị chứng cao huyết áp, chữa trầm cảm…có thể gây chóng mặt, choáng váng, khiến việc vấp té, trượt chân xảy ra dễ dàng hơn.

Trong số các cụ cao niên té ngã và gãy xương chậu xương đùi, 20% tử vong trong cùng năm, 80% còn lại chịu ảnh hưởng nặng nề. Họ không còn tự di chuyển nên việc nhàn tản trên một quãng đường ngắn trở nên bất khả. Nhiều người mất luôn khả năng lái xe, vì chân ga chân thắng không còn nhậm lẹ nên dễ gây tai nạn.

Không thể tự di chuyển, các cụ này trở nên phụ thuộc vào người chung quanh, từ bạn bè, hàng xóm láng giềng đến con cái. Tuổi vàng sợ đau đớn thể xác thì ít, nhưng họ lại  hãi hùng trước viễn ảnh mất hết khả năng độc lập.

Một sự thật khó chấp nhận là việc càng cao tuổi, càng dễ té ngã. Theo Tiến Sĩ Judy A. Stevens, Chuyên viên Dịch Tễ, Epidemiologist, tại CDC, té ngã xem ra giản dị, nhưng lại là nỗi ám ảnh kinh hoàng cho tuổi vàng, không mấy ai muốn nhắc đến, và ngay cả người bị té cũng không muốn đề cập đến. Lý do? Các cụ ngượng ngùng, bạn ạ, ngại bạn bè chê cười mình vụng về, nhưng lý do sâu thẳm nhất, các cụ sợ con cháu lo lắng quá lại khênh họ vào Nhà dưỡng lão hầu được (bị) chăm sóc kỹ lưỡng hơn, và từ đó mất luôn cuộc sống độc lập riêng tư. Họ sợ hung thần té ngã còn hơn các trận đau ốm. Đau ốm khi hết bệnh còn có thể độc lập chứ té ngã thì lôi thôi lắm!

Phục hồi sau khi té ngã là một hành trình gian nan, chậm chạp. Với các ca gãy xương “bình thường”, sau khi bó xương, nối xương, và vết thương tạm lành, bệnh nhân trải qua thời gian tập luyện để có thể tự di chuyển. Chương trình phục hồi kéo dài vài tháng, từ việc dùng xe lăn, khung cân bằng, đến cách dùng gậy để chống đỡ thân mình và giúp thăng bằng. Nhiều cụ không còn leo thang được nữa, vì cần dùng khung sắt để di chuyển, và từ đó phải lìa bỏ tổ ấm nơi có các bậc thang thân quen, gần gũi. Thay đổi chỗ ở là cả một cú sốc trong tuổi vàng. Cụ nào chấp nhận và chịu thích nghi thì vết thương “lìa tổ ấm” sớm lành, cụ nào rầu rĩ vật vã với chỗ ở mới, thì nhanh chóng rơi vào nỗi trầm cảm u uất và không thiết sống nữa !

Emergency button trên dây đeo cổ  – NGUỒN VOLTUM.COM

Ngược lại, được sinh sống trong khung cảnh quen thuộc là nỗi ấm áp, thoải mái trong tuổi vàng, ngay cả khi các cụ không còn có thể tự chăm sóc thân thể được.

Như mọi loại bệnh tật, phòng ngừa là phương cách tốt nhất. Té ngã cũng thế. Phòng ngừa té ngã để tránh thương tật, và các biến chứng thay đổi đời sống của bệnh nhân.

Để phòng ngừa té ngã, bà Judy Stevens cho rằng: Thể dục là yếu tố quan trọng nhất. Khi thân thể khỏe mạnh, bắp thịt cứng cáp, thì ít bị té ngã; và nếu bị té ngã thì ảnh hưởng cũng bớt trầm trọng, so với các cụ ít động đậy, đi lại.

Các lớp thể dục, nhất là các buổi dạy về thăng bằng, như tập đứng một chân, lăn trái banh Bosu cho quen với sự chông chênh. Môn Thái Cực với các động tác co duỗi thong thả, chậm chạp, giúp thân thể phối hợp hoạt động của bắp thịt và hai lá phổi thở hít nhịp nhàng. Sự phối hợp này cần thiết cho việc hô hấp, thăng bằng, và dáng đi đứng của thân thể.

Hiệu quả cụ thể nhất của sự tập luyện thân thể là việc có thể tự đứng dậy từ ghế ngồi mà không cần vịn tay: bắp thịt hai chân và bắp thịt bụng, lưng cứng cáp đủ để chống đỡ và thăng bằng thân thể khi thay đổi vị thế.

Những yếu tố khác không kém quan trọng là việc dùng các món thuốc. Thuốc trị cao huyết áp, khoảng 70% các cụ tuổi thất thập dùng món thuốc này, gây chóng mặt khi huyết áp xuống nhanh, và dễ té ngã nếu không cẩn thận. Chưa kể các thứ Dược thảo lợi tiểu, giảm đường, giảm mỡ (?) hầm bà lằng khác, bán tự do trên thị trường, mà các cụ Á Đông dùng thường xuyên như uống trà vậy !.

Xin mở ngoặc để nhắc đến Dược thảo một chút: Dược thảo là con dao hai lưỡi rất sắc, có thể vô cùng hiệu quả trong việc chữa trị một bệnh tật nào đó, nhưng dược chất trong Dược thảo có liều lượng bao nhiêu lại là một điều bí mật. Bí mật thứ nhì là món Dược thảo tuy có cùng tên nhưng mức khác biệt về dược chất [và dược tính] lại là khoảng cách mênh mông… chưa kể các phụ chất có dược tính khác nhau nữa !.

Các cụ dùng thuốc trị cao huyết áp có tỷ lệ té ngã cao gấp đôi những người không dùng. Đặc biệt là loại thuốc lợi tiểu, diuretic, [dùng để giảm cao huyết áp và suy tim]. Nếu cần dùng, các cụ nên uống thuốc ban ngày, để tránh những chuyến vào nhà vệ sinh trong đêm tối. Món thuốc khác, món thuốc trị mất ngủ, có thể gây mất thăng bằng, và nếu có thể, nên thay thế bằng một ly sữa ấm, một cuốn sách dễ đọc, hoặc một vài bản nhạc êm dịu ....

Cách phòng ngừa té ngã khác là cách xếp đặt vật dụng trong nhà, loại bỏ tấm thảm đặt hờ hững trên sàn nhà, bàn ghế nằm gọn ghẽ trong một góc khuất, dẹp giày dép, đồ chơi… trên lối đi.

Các cụ trong tuổi vàng cần đi khám mắt hàng năm, và đeo kính để duy trì thị lực. Dùng kính đơn tròng khi đi bộ và chỉ dùng kính hai tròng, ba tròng (bifocal, progressive lenses) khi đọc sách, ngồi tại chỗ, vì loại kính này có thể gây vấp té.

Trong nhà cần có đèn đủ sáng để thắp rõ vật dụng chung quanh. Và món vật dụng cần thiết nhất, với các cụ sống đơn chiếc, có lẽ là món “gọi cấp cứu”, emergency button, electronic alert, có thể trong dạng vòng đeo trên cổ tay có nút bấm, có thể là dây đeo trên cổ.

Mùa Thu của cuộc đời không nhất thiết chỉ là mùa tàn úa, mùa lá vàng; với sự chấp nhận, sửa soạn và sẵn sàng cho tinh thần, mùa Thu có thể trở thành…vàng lá, vàng ròng, với các chuyến du ngoạn thong thả để tận hưởng sự thanh nhàn, khi tâm tư không còn vướng bận với sinh kế nhọc nhằn và bổn phận dưỡng dục khó khăn nữa ?

Tập với trái banh Bosu – NGUỒN DIRECTORSBLOG.NIH.GOV

Phỏng vấn bác sĩ Trần Lý Lê

 

 

12/11/2008

NHỊP CẦU TRI ÂM

Dịch giả Lâm Quang Mỹ, sứ giả của các nhà thơ Việt ở Ba Lan

24/02/2010 15:06 TU

NHỊP CẦU TRI ÂM

Lời tri ân thính giả sau nhiều năm phát sóng "Nhịp Cầu Tri Âm"

18/02/2010 10:52 TU

NHỊP CẦU TRI ÂM

Người Việt tại Cam Bốt, một cộng đồng ít có cơ hội thăng tiến xã hội

10/02/2010 17:03 TU

NHỊP CẦU TRI ÂM

Câu lạc bộ Ca trù Thăng Long, nơi có những người đang giữ gìn nghiệp tổ Ca trù

20/01/2010 12:44 TU

NHỊP CẦU TRI ÂM

Người thầy giáo già và ngôi trường Việt Nam trên Biển Hồ, Cam Bốt

14/12/2009 13:37 TU

Sự té ngã và những việc nên thực hiện:
Bất cứ ai cũng có thể bị té ngã, nhưng những người lớn tuổi dễ bị té ngã nhiều hơn những người khác. Điều này chủ yếu là do các tình trạng sức khỏe lâu năm làm tăng các nguy cơ bị té ngã.
Việc té ngã thì phổ biến nhưng chấn thương thường bị bỏ qua và đôi khi dẫn đến tử vong. Khoảng một phần ba số người trưởng thành trên 65 tuổi đang sống tại nhà sẽ có ít nhất một lần bị té ngã trong một năm, và khoảng một nửa trong số này sẽ bị tình trạng té ngã thường xuyên hơn.
Hầu hết những sự té ngã không dẫn đến chấn thương nghiêm trọng, nhưng có một nguy cơ về các vấn đề gãy xương.
Những sự té ngã cũng có thể có ảnh hưởng tâm lý tiêu cực đến người cao tuổi. Ví dụ, sau khi bị té ngã, một số người bị mất sự tự tin, trở nên rụt rè và có thể cảm thấy như thể mình bị mất đi sự độc lập.
Tôi nên làm gì nếu tôi bị té ngã?
Nếu bạn bị té ngã, điều quan trọng là phải giữ bình tĩnh.
Nếu bạn không bị đau đớn và cảm thấy đủ mạnh để đứng dậy, không đứng dậy một cách nhanh chóng. Dùng tay và đầu gối của bạn và tựa vào một vật dụng trong nhà, chẳng hạn như một chiếc ghế hoặc giường.
Dựa vào các đồ nội thất bằng cả hai tay để hỗ trợ cho mình, và khi bạn cảm thấy sẵn sàng, hãy từ từ đứng dậy. Hãy ngồi xuống và nghỉ ngơi một lúc trước khi tiến hành các hoạt động hàng ngày của bạn.
Nếu bạn bị thương hoặc không thể đứng dậy, cố gắng để có được sự chú ý của một ai đó bằng cách gọi họ để được giúp đỡ, đập mạnh vào tường, sàn nhà, hoặc gọi sự trợ giúp (nếu có). Nếu có thể,lấy thông tin điện thoại và quay số cho xe cứu thương.
Cố gắng có một vật dụng ấm áp, như một tấm chăn hoặc một áo choàng, khoác lên người bạn, đặc biệt là đôi chân và bàn chân của bạn. Giữ ở vị trí thoải mái có thể được và cố gắng thay đổi vị trí của bạn ít nhất một lần mỗi nửa giờ .
Nếu bạn đang sống và chăm sóc cho một người lớn tuổi, hãy xem xét các tai nạn và sự trợ giúp thông tin ban đầu cũng như lời khuyên về những việc nên làm sau khi tai nạn xảy ra.
Điều gì gây nên sự té ngã?
Qúa trình lão hóa tự nhiên cho thấy người cao tuổi có nguy cơ gia tăng bị té ngã. Ở nước Anh, những sự té ngã là nguyên nhân phổ biến gây nên chấn thương liên đới đến tử vong đối với người trên 75 tuổi.
Có 3 nguyên nhân chính mà người cao tuổi có khả năng bị té ngã.
Đó là :
• Các bệnh mãn tính, như là bệnh tim, chứng mất trí hay huyết áp thấp (hạ huyết áp), có thể gây chóng mặt choáng váng và tình trạng mất ý thức tạm thời.
• Các tình trạng suy giảm như là thị lực kém hay cơ bắp yếu.
• Các tình trạng có thể ảnh hưởng đến sự thăng bằng, chẳng hạn như viêm đường rối tai trong (labyrinthitis: viêm cấu trúc mềm nằm sâu bên trong tai có tên là đường rối)
Đối với người lớn tuổi , các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tai nạn trượt chân
té ngã bao gồm :
• Các sàn nhà trơn bóng hay ẩm ướt như là nhà tắm
• Ánh đèn mờ
• Các tấm thảm trải không được sử dụng đúng cách.
• Các tủ có ngăn ở khu vực lưu trữ.
• Các cầu thang.
Một nguyên nhân phổ biến khác của các tình trạng té ngã, đặc biệt ở những người lớn tuổi, chính là rơi xuống từ một cái thang trong khi thực hiện công việc bảo trì nhà.
Ở những phụ nữ lớn tuổi, các tình trạng té ngã có thể là vấn đề đặc biệt phiền toái bởi vì chứng loãng xương ( sự loãng xương và yếu xương) thì phổ biến.
Tình trạng loãng xương có thể phát triển ở nam giới và phụ nữ - đặc biệt là ở những người hút thuốc, uống quá nhiều rượu hoặc sử dụng đơn thuốc có chứa steroid - nhưng những phụ nữ lớn tuổi có nhiều nguy cơ vì các nhân tố thông thường phát triển là kết quả của những sự thay đổi hormon trong thời kỳ mãn kinh.
Ngăn chặn sự té ngã
Có một số biện pháp bạn có thể thực hiện để giúp ngăn ngừa sự té ngã. Những việc đơn giản mỗi ngày xung quanh nhà bao gồm:
• Sử dụng các loại thảm chống trượt trong nhà tắm
• Lau dọn sàn nhà khi nước chảy tràn để tránh tình trạng sàn nhà ẩm ướt
• Dùng những dụng cụ nâng và di chuyển đồ vật khi vận chuyển những vật nặng và khó khăn.
Dọn dẹp nhà cửa và bảo đảm rằng tất cả các khu vực trong nhà được thắp sáng đúng cách cũng là một cách để ngăn ngừa sự té ngã.
Các chuyên gia y tế nhận xét tình trạng té ngã ở người cao tuổi rất nghiêm trọng bởi vì tác động nghiêm trọng của nó. Kết quả là, có sự trợ giúp và ủng hộ to lớn dành cho người cao tuổi, và bạn nên hỏi bác sĩ gia đình về những phương thức trợ giúp này.
Bác sĩ gia đình có thể thực hiện một số xét nghiệm đơn giản để kiểm tra tình trạng của bạn. Họ cũng có thể xem xét liệu một số loại thuốc bạn dùng có một số tác dụng phụ có thể gia tăng nguy cơ té ngã của bạn.
Bác sĩ gia đình cũng có thể đề nghị:
• Có một kiểm tra thị lực nếu bạn đang có vấn đề với tầm nhìn, ngay cả khi bạn đã đeo kính.
• Yêu cầu một sự đánh giá rủi ro tại nhà, và một chuyên gia y tế thăm viếng nhà bạn để nhận ra những nguy cơ tiềm tàng và đưa ra lời khuyên.
• Tập thể dục để cải thiện năng lượng và sự thăng bằng.
Nguồn : http://www.nhs.uk/Conditions/Falls/Pages/Introduction.aspx
(Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo, khi điều trị cần có sự chẩn đoán của các bác sĩ bệnh viện SAIGON - ITO)