Phạm Nga và bài ký Bữa Cơm Bình Dân Đường Phố, bến xe Petrus Ky cũ và vài hình ảnh Sài Gòn xưa.

tt

Kính gửi quý anh chị bài ký sự của anh Phạm Nga về một bữa cơm nhà nghèo cho dân lao động tại Sài Gòn khu bến xe Petrus Ky cũ.

Bên cạnh bài ký này, mời quý anh chị xem lại vài hình ảnh xưa sưu tầm trên net.

Có những con đường tuy không bóng loáng, nhưng hình ảnh xưa, tự nó mang lên tính cách riêng của một thành phố hiền hòa mà sau bao năm đổi đời, hình như con người cũng còn cưu mang cho nhau qua những bữa cơm mà họ gửi đến người bình dân ở đây.

Cám ơn anh Phạm Nga đã gửi bài và ảnh sưu tầm.

Caroline Thanh Hương
 

Ký

BỮA CƠM BÌNH DÂN ĐƯỜNG PHỐ

<Quán Cơm Đã Đóng Cửa Này Nẳm Gần Bến Xe Pétrus Ký Cũ, Chỉ Thu 1000 Đồng Nếu Khách Quá Nghèo, Chỉ Đủ Tiền Cho Dĩa Cơm Chan Chút Nước Cá Kho; Đặc Biệt Hơn Là Sẵn Sàng Chấp Nhận Những Đồng Bạc Rách Nát. Do Vậy Dân Ăn Xin, Bụi Đời,Thất Nghiệp,Tứ Cố Vô Thân, Lang Thang, Cơ Nhỡ Cứ Sáng Chiều Tấp Nập Đến Hàng Cơm “Siêu” Bình Dân Này>

1.

Nhớ vào những năm 80, chiếc lon gô – tức cái vỏ hộp sữa bột hiệu Guigoz danh tiếng – rất có giá. Chiếc lon nhôm đơn giản, sạch sẽ vì không rỉ sét, có nắp đậy rất kín này đã thay thế quá tốt cho những chiếc gà-mên (cặp lồng) vừa mắc tiền hơn vừa vướng víu gọng, nắp ráp vô, tháo ra rắc rối. Trong thời khó khăn “gạo châu cũi quế” ấy, lon gô chứa gọn bữa cơm trưa đạm bạc mà giới công nhân, viên chức lương thấp cùng người lao động tự do trong nước đều có thể giở theo mỗi sáng đi làm.

Từ những năm đầu thập niên 90 thế kỷ trước, cuộc sống có phần dễ thở hơn nhờ “mở cửa”, thu nhập trong các ngành nghề nhìn chung khá hơn do công ăn việc làm nhiều lên, nhưng bởi nhịp độ làm việc hối hả hơn thời trước, rất ít ai còn giở cơm mang theo khi đến chỗ làm việc. Nhiều người đã từ giã lon gô, không bỏ công lượm thượm lo phần cơm đem theo đi làm nữa, đến bữa là bước đến quán cơm bình dân là xong. Trước kia, đã nói cơm “bình dân” rẻ tiền thì người nghèo khó mà đòi ngon như cơm ở tiệm cơm Tàu, nhà hàng Tây, ai nấy phải miễn cưỡng chấp nhận cơm canh lạt lẽo và kém vệ sinh nữa, thôi thì cứ ăn quấy quá cho xong bữa. Nay bởi ngành kinh doanh ăn uống đã phát triển mạnh mẽ, hàng quán đã dẫy đầy ngoài đường phố và nẩy sinh cạnh tranh nên “cơm hàng cháo chợ” dần dần không còn cái nghĩa cơm canh bần dân, hạ bạc, các quán, tiệm đã ráng nấu nướng sao cho ít ra, khách ăn sẽ cho nhận xét “ăn cũng được!”.

Cũng bắt đầu từ thời ấy, ở nhiều nhà hàng, khách sạn, xuất hiện các tấm bảng biên cái từ mới mẻ, “cơm trưa văn phòng”, phòng ăn thường có gắn máy lạnh và truyền hình cáp, nhằm vào số khách là giới nhân viên “cổ trắng”, bậc lương trung bìng/khá trở lên, cùng khách vãng lai có tiền bạc “dễ chịu”. Hay ở một số siêu thị, điển hình là Coffee Pha Lê 1 thuộc siêu thị MaxiMart quận Tân Bình, khách lên phòng ăn ở tầng thượng, lồng lộng gió mát. Còn ở một quán cà phê bên cạnh công viên Gia Định, có tên Quán Nhà Ai, trang trí rất thơ mộng, khách ăn trưa có thể vừa dùng bữa vừa thưởng thức  nhạc hòa tấu êm dịu hay nghe tiếng nước róc rách vui tai phát ra từ một dòng suối nhân tạo. Giá phổ biến của loại “cơm văn phòng” ban đầu chỉ 15,000 đồng một phần ăn, hiện nay khoảng 25,000 – 30,000 đồng. Như nhà hàng Tao Ngộ (quận Phú Nhuận), còn khuyến mãi trà đá+khăn lạnh+tráng miệng.

Ngược lại, căn bản hơn vẫn là “cơm bình dân”, chuyên phục vụ giới lao động, thợ thuyền có thu nhập thấp. Đó là những hàng cơm ở những con đường nhỏ, những sạp bán cơm trên vĩa hè, che bạt chống mưa nắng, ghế lùn thấp kiểu quán cóc và thùng nước trà đá uống chung, với dĩa cơm bình dân thời cuối các năm 80 chỉ 4000 – 5000 đồng, dần hồi không thể không tăng giá, đến nay là 15,000 – 20,000 đồng.

Những hàng cơm ‘nhà nghèo’ loại này khiến tôi luôn nhớ đến một tiệm bán cơm hết mức bình dân, bầy hầy cũng hết chỗ nói, vì chuyên bán cho dân ăn xin. Cũng vào những năm 80, quán cơm đã đóng cửa này nẳm gần bến xe Pétrus Ký (đối diện hãng thuốc lá Bastos, đường Nguyễn Hoàng cũ), chỉ thu 1000 đồng nếu khách quá nghèo, chỉ đủ tiền cho dĩa cơm chỉ chan chút nước thịt kho,cá kho, và đặc biệt hơn là sẵn sàng chấp nhận những đồng bạc rách nát từ khách. Do đó, dân ăn xin, bụi đời, thất nghiệp, người tứ cố vô thân, lang thang, cơ nhỡ…, thường tấp nập rủ nhau đến hàng cơm “siêu” bình dân này.

“Phần cơm mười lăm ngàn thì mắc quá, sang quá, nhưng dĩa cơm bốn ngàn thì… ớn quá!”, suy nghĩ này khiến nhiều khách ăn cơm trưa thời này đã tìm đến những quán, tiệm hạng trung bình, không “mắc” cũng không “ớn”.  Có thể tha hồ chọn lựa vì hầu như trên bất cứ con đường nào ở đất Sài Gòn cũng có thể có các hàng cơm bình dân. Tôi thì chọn cái quán có cái tên dễ nhớ - “Quán 17”, nằm trên đường Trần Bình Trọng, quận Bình Thạnh.

2.

Đã bán cà phê và cơm bình dân cả chục năm, quán 17 dựng lên từ một quán cà phê hơi xập xệ. Cũng chỉ bày ra ghế nhựa và bàn inox như kiểu các quán ăn  khác, nhưng mặt bằng quán 17 khá rộng rãi, thoáng mát. Để chọn cơm ăn thì khách lạ như tôi thường đến nhìn vào tủ bày thức ăn kê ở phía trước quán. Nhưng dù bảng hiệu của quán chỉ ghi “cơm bình dân”, không chua thêm “cơm dĩa – cơm phần – cơm hộp” như các quán khác và dù khách gọi cơm gì đi nữa, quán 17 theo cách riêng vẫn dọn ra đủ bộ “1 mặn, 1 canh và 1 xào”. Về món mặn, thí dụ khách gọi cơm thịt kho trứng, thì món mặn là thịt kho (đựng trong chén hay dĩa nhỏ), theo tên món cơm được gọi. Về món canh (đựng trong tô nhỏ), thí dụ hôm nay là canh bầu, quán tự ý dọn ra kèm chung cho bất cứ món cơm nào. Đến món xào, thí dụ là cải ngọt xào, thì cũng do quán bày thêm một ít trên dĩa cơm trắng.

Với kiểu bày dọn như trên ở quán 17 -  muốn gọi là cơm dĩa hay cơm phần đều được - toàn bộ cơm và “bộ ba mặn-canh-xào” thời cuối những năm 80, đầu những năm 90 chỉ có giá là 7000 đồng nếu là cơm thịt heo, thịt quay và thịt gà, còn cơm với các món cá và đậu hủ thì 6000 đồng. Ngoài ra còn có một ly trà đá miễn phí, hay khách xin thêm một ít rau sống ăn kèm thì cũng free! Tất nhiên, khách kén ăn có thể gọi riêng một món canh, món xào nào đó. Thí dụ một chén canh chua có giá/thơm/bạc hà không thôi (không có cá) thì trả thêm 1000 đồng/chén. Hay khi gọi đích danh “cơm đồ xào”, như : thịt xào với măng hay với nấm bào ngư, đậu ve, bắp cải; huyết heo xào hẹ; khổ qua xúc trứng .v.v…, thì đồng giá 6000 đồng.

Thời ấy, coi như mắc nhất, đứng đầu bảng giá là món cơm mực nhồi thịt và cơm đùi gà rôti: 12,000 đồng. Mua riêng môt con mực nhồi hay một đùi gà thì 10,000 đồng. Còn rẻ nhất? Đó là cơm đậu hủ không kho với cà chua: 4000 đồng, mua riêng một miếng đậu không giá 2000 đồng. Cơm đậu hủ dồn thịt thì 6000 đồng, riêng miếng đậu có thịt thì 4000 đồng.

Quán 17 mở cửa từ 5 giờ sáng, cũng là giấc chị chủ quán đi chợ. Bán cà phê lai rai đến khoảng 10 giờ là có người đến gọi cơm. Cao điểm là giấc 11 giờ 30 đến 1 giờ trưa, đến 3 giờ chiều mới coi như  hết người ăn cơm trưa. Quán có bán cơm chiều, tối nhưng số khách chỉ còn một nửa so với buổi trưa, phần lớn người ghé quán giờ này là những người đơn chiếc, trọ ở những nhà không cho nấu nướng trong phòng, hay thuộc những gia đình ít người. Vào ngày thứ bảy và chủ nhật, cũng số người nói trên -  vốn đã  tính toán rằng đi chợ, nấu ăn tại nhà thì mất công và không “kinh tế”-  nên, cùng với những người  làm việc vào hai ngày nghỉ cuối tuần, họ vẫn ra quán hoặc ghé mua cơm hộp đem về, giá vẫn y như ăn tại quán. Do đó, vào cuối tuần, số khách đến quán 17 có giảm đi khoảng1/3 hay một nửa. Ngày nào cũng thế, đến  khoảng 8 giờ – 8giờ30 đêm, quán mới đóng cửa, dọn dẹp.

Dù có thuê thêm hai phụ nữ giúp việc nhưng chị chủ quán vẫn nắm khâu cực nhất là đi chợ, nấu món ăn. Chị cho biết là không đến siêu thị vì “ hàng ở đây mắc!” mà chỉ đến mối quen ở các chơ, được mua giá sỉ và dĩ nhiên, thấy gì rẻ là ưu tiên mua về chế biến.

Mỗi ngày quán 17 có khoảng 20 - 25 món được bày ra, luân chuyển hàng ngày thì phải đến hằng trăm món. Ngoài những món cố định – ngày nào cũng có – như thịt kho trứng, mắm chưng, đậu hủ nhồi, thịt quay, gà kho gừng…, nội cái món cá kho/chiên, đã phải thay đổi từ cá lóc, cá hú qua cá lưỡi trâu, cá nục, cá bạc má.v.v… Hay về món canh, thì đủ thứ, từ rau, cải đến bầu, bí.  Về gạo, mỗi ngày nấu khoảng 35 – 40 kg tùy bữa. Quán 17 dùng loại gạo trung bình, khá hơn loại gạo ở các sạp cơm lề đường nên khi khách kêu thêm cơm, quán sẽ tính 1000 đồng một dĩa nhỏ.  Ở các quán cơm sinh viên, thường miễn phí phần cơm thêm, nhưng gạo nấu ở đây thường kém chất lượng, có khi bốc mùi hôi mốc.   

Nhìn chung, đến với quán 17 thường là khách quen, ít khách vãng lai. Khách thì đủ thành phần, từ các anh xích lô, phụ hồ cho tới các anh chị làm việc ở công ty nước ngoài. Và do khách đến ăn đều “lịch sự”- chữ dùng của anh chủ quán, nạn ăn thiếu ít xảy ra. Gặp khách thân quen hoặc bận việc, như các anh bảo vệ trực cơ quan chẳng hạn, anh chủ quán còn chịu khó đi giao miễn phí vài phần cơm trưa và tối.

Chị chủ còn cho biết, dù mình gốc dân Phan Thiết và có chồng gốc Hà Nội, nhưng vì đang kiếm sống ở miền Nam nên khi đứng bếp, chị thiên về món ăn và nêm, nếm theo “gu” dân Nam bộ, thỉnh thoảng mới bày ra các món ở miền khác, như cà pháo mắm tôm và cải chua xào thịt heo (dành cho khách người Bắc), hay món ruột già xào nghệ ( món ưa thích của dân xứ Quảng)…

Sát vách quán 17 có ngay một hàng cơm khác, thường rất vắng vẻ. Một ông khách vừa gọi cơm thêm để “làm” cho hết khứa cá hú kho, cho tôi biết: 

- Lúc đầu tôi ăn cơm ở bển chớ, nhưng sao thấy đồ ăn mặn sẵng, kỳ kỳ, tui mới đổi qua đây ăn thử. Rồi thấy vừa miệng lắm.

Chị chủ quán chỉ tủm tỉm cười khi được khách khen, quay sang nói:

-Chị chủ ở bển cũng dân Trung như tôi, mà dân Trung thì quen nêm thức ăn nhiều mắm muối và ít đường, trong khi dân trong này thì, món gì cũng vậy, thích hơi ngọt ngọt một chút. Cũng dân Nam, lại có người thích một món mặn hơi lạ. Vô quán chỉ kêu dĩa cơm trắng với một tô canh chua cá lóc, rồi họ thả khứa cá vô dĩa nước mắm dầm ớt thành món mặn. Có khi cỡ hai người thì họ kêu canh chua đầu cá lóc, cá hú là xong bữa.  Cái đầu cá lớn lắm nên tôi phải tính riêng tô canh là 12,000 đồng.

Với chủ trương “thức ăn phải ngon miệng”, chị chủ có riêng một số bí quyết để khiến món ăn hấp dẫn hơn. Điển hình là món mắm ruốc kho xả. Trước hết, phi hành, tỏi, xả cho cháy vàng, bốc mùi thơm trong chảo rồi mới bỏ thịt vào. Thịt đã săn lại, bỏ thêm một ít cà chua băm nhuyễn rồi mới cho mắm ruốc. Chính cà chua sẽ làm cho mắm ruốc bớt tanh và có màu sắc tươi hơn, bắt mắt hơn. 

Nhìn chung, vào cuối ngày, thức ăn ở quán 17 thường còn dư rất ít. Canh dư thì bỏ đi, thịt cá thì chế biến lại chút đỉnh. Như có bữa món cá ngừ kho bị ế mấy cái đầu, thì chỉ cần rút hết xương, làm lại thành món chà bông cá, ngày hôm sau vẫn bán hết.

3.

Vất vả suốt ngày, suốt tuần  nên vào mùa Tết Nguyên đán vốn là thời điểm bán đồ ăn rất đắt hàng, chủ quán 17 vẫn nhất định nghỉ “xả hơi”. Cũng để người giúp việc có thời gian về quê thăm nhà, quán 17 nghỉ một lèo từ ngày 27 ta đến mùng 10 năm mới. Quán cũng nghỉ hẳn trong những dịp lễ lớn như Giáng sinh, 30/4, 1/5…

Gặp lại nhau sau những ngày quán 17 nghỉ bán, nhiều khách quen đã trách cứ chủ quán về chuyện đã gây cho họ lúng túng hết mấy ngày về chuyện đến bữa thì “ăn cơm ở đâu đây?”. Có người nói họ đã ăn tạm ở một nhà hàng “cơm văn phòng”, tốn tiền đã gấp đôi nhưng thức ăn cũng chừng đó, có hơn “cơm bình dân” quán 17 chăng thì chỉ là trái chuối tráng miệng!

PHẠM NGA

(Sydney, lập đông)

"Saigon Nỗi Nhớ Niềm Thương", thơ, Youtube de Caroline Thanh Hương

tt

 Vừa qua cư dân mạng liên tục chia sẻ hình ảnh của một quán cơm chay từ thiện tại khu Him Lam, quận 7 phục vụ cơm trưa miễn phí dành cho những ai có hoàn cảnh khó khăn có được bữa cơm ngon lành.

Quán mở cửa  từ 11h đến 13h30 thứ 2 đến thứ 6 hằng tuần phục vụ bữa trưa hoàn toàn miễn phí cho bất kỳ ai có hoàn cảnh cơ nhỡ.

Thực đơn có đa dạng đầy đủ các món xào, mặn, canh và cả trái cây tráng miệng. Các món ăn khá ngon đầy đủ dinh dưỡng và đặt trên quầy rất gọn gàng, sạch sẽ trên các khay inox rất hợp vệ sinh. Hãy cùng nhau chia sẻ để nhiều người có hoàn cảnh biết đến quán dùng cơm miễn phí các bạn nhé!
+++ Địa chỉ: Số 78 đường D1 khu Him Lam, phường Tân Hưng, quận 7.

Oanh Oanh (Nguồn: Theo Facebooker Long Camry)

Viết bởi Oanh Oanh

Đọc và nghe ngâm thơ Hoa Văn..

tt


 Kính gửi quý anh chị những bài thơ của tác giả Hoa Văn.
Caroline Thanh Hương

Mời Chị Caroline Thanh Hương đọc vui vài bài thơ nhỏ.

Cảm ơn chị.

Hoa Văn

CHÚT TÌNH  TRĂNG RƠI     

Thơ Hoa Văn

Bỗng dưng nghe lạc dấu đời

Cõi lòng vạn dặm tìm nơi Non Bồng

Đi về giữa chốn hư không

Tình nào níu giấc mơ hồng chân đi

                  

Câu thơ vướng bụi xuân thì

Giữa lòng nhân thế còn gì năm canh

Vườn khuya đoá nở hương quỳnh

Chút văn chương mọn chút tình trăng rơi

Đời không chia ngọt xẻ bùi

Mai sau tay vẫy ngậm ngùi gió đưa

Đường chiều mây tím sương thưa

Tưởng chừng nắng Hạ như vừa bâng khuâng

Tư riêng chiu chắt đôi phần

Suy ra tình cũng phù vân đôi bờ

Thời gian đưa đẩy đợi chờ

Tình xưa còn lại duyên mơ vỗ về

Ngập ngừng chân bước hồn mê

Vai thơ nặng nhẹ ê hề phấn hương

Lời qua hiu hắt đoạn trường

Nỗi đời còn lại vô thường gió bay.

Hoa Văn

2019

HƯƠNG ẤM HỒN THƠ

Sáng nay thức dậy nỗi mừng

Đường hoa nắng lụa cõi lòng thi nhân

Nhớ lời xưa ngát hương trầm

Bồng bềnh mây gió thì thầm cơn mơ

Tình nào cho ấm hồn thơ

Mơ hồ tiếng vọng mơ hồ âm rơi

Trăm duyên lỡ một phận đời

Còn gì năm tháng ru lời tay chia

Nghĩ đi ảo giác buồn khuya

Ngày chưa sụp bóng chia lìa mắt sâu

Người yêu có nhớ về đâu

Chút yêu thương để ngàn sau ngậm ngùi

Gặp khi gió dập mưa vùi

Riêng tư lỡ một chỗ ngồi so le

Chắt chiu năm tháng vỗ về

Ân tình sương gió lời thề tương lai

Nghe đêm cõi nhớ thở dài

Bước đi sầu rụng bóng ai bàng hoàng

Đường về loi lẻ thênh thang

Bước chân lỡ bước vai choàng chiêm bao.

2019

VIẾT THƠ TÌNH

Ngồi viết thơ tình không biết mỏi

Đời cho còn được chút nguồn vui

Lợi danh giờ chỉ như con sóng

Bèo bọt gió mây bến ngậm ngùi

Đâu biết nơi nào giàu hạnh phúc

Không nhiều cũng ít chút sầu đau

Ở đâu không ít ngày rơi lệ

Từ lúc tóc xanh đến bạc đầu

Tự phong mình tạm là thi sĩ

Mai mốt đường về thêm chút hoa

Cùng chút hương tình thơm ngát toả

Chợt nghe son phấn buổi trăng tà

Mai kia tình cũng buồn như lá

Còn viết được gì gửi đến nhau

Thơ cũng cạn dòng duyên cũng bạc

Ý nào phận bút giấy nào đau

Dẫu sao đời cũng đôi tờ trắng

Tiếc nuối thời gian nghiệt ngã cùng

Xin viết hỏi lòng sao vội vã

Giấc mơ son sắt đến sau lưng

Hỏi gió cùng mây cũng biết thôi

Viết gì thêm đẹp phận con người

Tình yêu biển rộng mông mênh quá

Trang giấy tơ tằm giấc mộng trôi.

Hoa Văn 2019