Thương Cây Mai Già, tản văn của Phạm Nga.

tt
Kính gửi quý anh chị bài tản văn của anh Phạm Nga.
Bài hát do anh cảm nhận và hình chụp cây mai già 47 tuổi trong vườn nhà của anh.
Tuổi người và tuổi của Mai qua bao thăng trầm,nhất là những ngày cận Tết gợi nhớ đến những cái Tết xưa. Đời người rồi cũng qua, hoa thì vẫn trổ bông, cây vẫn sinh sôi nẩy nở, đúng là
Mai ơi Tết lại đến nhà
Cám ơn anh Phạm Nga, anh bạn đồng môn PTK.
Bài thơ gửi tặng anh LHX cho bài viết này.
Cha ta đã mất, cây già thấy thương.
Trồng Mai, hoa nở nụ hường
Cho ta một nén hương lòng với Mai.
Thanh Hương
02 tháng 2 năm 2018

Thương cây mai già

*Tản văn Phạm Nga

   Đình tiền tạc dạ nhất chi mai (Thiền sư Mãn Giác)

1.
Lâu nay, vào tháng cuối các năm âm lịch, thỉnh thoảng những trận mưa trái mùa  đã phá hại nhiều cây mai giành để chưng Tết. Mấy ngày gần đây, giới trồng mai bán Tết lại rầu lo vì nhiều cây mai của họ đã nở bông sớm vì vừa bị năm nhuần vừa bị những trận mưa vô duyên!

Tôi nhớ vào tháng chạp năm Bính Thân 2016, những cơn mưa đột ngột khá lớn vào các ngày 17, 18, 28 cũng đã khiến mai Tết năm đó hư hại bộn bề, nhiều nhà vườn - như ở vùng Thủ Đức - khổ sở vì thất thu, bởi mưa làm mai nở sớm trước thời điểm lý tưởng là ngày mùng một Tết. Và chúng ta, những người thích chưng mai vào các dịp Tết cổ truyền hằng năm cũng mệt mề vì mai kiểng trên thị trường hoa Tết, tập trung là ở các chợ hoa xuân đã vừa mắc lên vừa kém đẹp so với mùa Tết các năm khác.

Từ lâu, trong cái sân nhỏ xíu nhà tôi có một cây mai tứ quý. Cây mai già này gốc gác từ Vũng Tàu quê ngoại, tức nhà bên bà xả tôi. Vợ tôi kể với các con tôi: “Hồi mẹ 13-14 tuổi, Tết năm nào đó đã thấy ông ngoại đem cây mai này về để trong sân…”. Sau 30 tháng 4, đâu khoảng năm 1981, khi gia đình ông ngoại bị xếp vào diện hồi hương hay đi kinh tế mới bởi cái tội trong nhà có người vượt biên, tôi liền xin cây mai, gởi xe hàng chuyển về nhà mình ở Gò Vấp (Sài Gòn), tức vượt qua hơn 100 cây số. Vài năm sau đó, cha vợ tôi - chủ nhân một thời vun trồng, chăm sóc cây mai cũng qua đời…

Đối với vợ chồng tôi, cây mai già cỗi, giờ đã 46 – 47 tuổi, không thể còn tươi đẹp này- cùng với bộ tách trà sứt mẻ, cái bình toong nhựa quân nhu VNCH vàng ố, cái radio ấp chiến lược hết “chạy”, cả con chó Vện xấu xí nhưng khôn-hết-biết…, đã lặng lẽ biến thành những món đồ cổ quý giá, vì vừa là những đồ vật mang nặng giá trị kỷ niệm gia đình do ngoại để lại, vừa chất chứa giá trị thời gian, lịch sử cuộc đời. Như quá thân quen với tôi là cái bình toong, một thời khóa sinh đeo bên lưng trong hai quân trường Quang Trung và Thủ Đức, lại một thời học tập cải tạo về, giữa những năm ăn độn lại thất nghiệp thì đi làm rẫy trồng lúa và khoai mì cùng cha vợ ở khu Trại Nhái, phường Phước Thắng, Vũng Tàu.

Rồi bao cái Tết trôi qua, năm nào bà xả tôi dù bận cách mấy cũng không quên lặt lá cây mai tứ quý trong sân vào ngày 15 tháng chạp. Tôi thầm hiểu, bà chủ nhà chịu thương chịu khó của tôi thầm hy vọng cây mai già, dù lại nặng thêm một tuổi nữa nhưng nó vẫn còn đủ sức ra vài bông đẹp đẹp vào ngày mùng Một, hay trễ hoặc sớm đi một ngày cũng mừng luôn. Có năm, như năm Bính Thân đang kể chuyện, cứ như để động viên, dỗ dành cây mai già đừng rủ liệt, bà xã tôi đã gắn vào cành của nó vài bông mai nhựa - tất nhiên là mẫu bông vàng rực, nở bung hết cỡ, cùng dây đèn L.E.D. nhấp nháy ánh sáng cũng màu vàng cho vui mắt.

Rồi đến cận Tết Đinh Dậu 2017, một anh bán mai Tết bên lề đường Phạm Văn Đồng gần nhà tôi, bị ế hàng nên ngồi rề rà phân tích cho tôi nghe, rằng theo lệ, nhà vườn trồng mai ‘trúng’ hay ‘thua’ vụ mai Tết là tùy vào ngày ngắt lá mai. Nếu thời tiết thuận lợi thì tính từ lúc ngắt lá đến khi mai nở là 14-15 ngày, tức sẽ trúng hay trước /sau chút đỉnh đối với ngày mùng Một - đầu năm mới. Nhưng nếu ngắt lá xong mà gặp trời mưa lớn, mưa kéo dài cả buổi thì mai không thể bung được vỏ lụa, nụ sẽ không bung ra, coi như mất trắng. Còn trường hợp nụ hoa đã bung rồi nhưng gặp mưa, ướt nước hay thời tiết lạnh hơn dự kiến thì thời gian nở sẽ kéo dài thêm, có thể phải qua Tết cây mai mới đẹp đúng mức mong đợi.

2.
Như đã thấy, cận Tết năm Đinh Dậu, bởi trúng mưa, dính nước mưa trái mùa, nhiều cây mai Tết đã không thể đẹp như người trồng mai cùng người chơi mai kỳ vọng. Thật kỳ diệu, trong lúc mai Tết ở nhiều nơi gây thất vọng như thế thì trong sân nhà tôi, vào tối 30 Tết, không gian thật im ắng, tôi đã chợt nhận ra cây mai tứ quý già nua vẫn nở được vài bông, nho nhỏ thôi nhưng thật tươi thắm – nhất định tươi hơn vài bông hoa nhựa được vợ tôi đã gắn thêm trên những cành kề cận.

Hồi thế kỷ 11, thiền sư Mãn Giác có câu thơ thiền hay nức tiếng xưa nay:
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận,
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai.
(Thích Thanh Từ dịch: Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết / Đêm qua sân trước  một cành mai)
Có lẽ là ngày xưa, vào một buổi sáng của mùa xuân tàn, thiền sư thức giấc dậy – không rõ có phải là tình cờ không - đã nhận ra một cành mai đơn độc đã nở lúc nào đó trong đêm hôm trước. Còn tôi, mùa xuân ấy gần như đã thầm lặng không có chút hy vọng nào vào cây mai già của mình, nên tôi nào có bỏ công theo dõi gì đâu. Vậy mà, rất tình cờ năm ấy gia đình tôi đã nhận được một món quà xuân thật quý từ cây mai trung tín và thương chủ. Tất nhiên vợ chồng tôi càng thương quí “lão mai” từng chất chứa kỷ niệm gia đình này.
Năm cũ Con Gà sắp qua, dù chưa đến lúc ngồi tính sổ cuối năm nhưng tôi đã thấy chung chung là gần trọn một năm qua, cuộc sống gia đình tôi vẫn vậy, vẫn bình bình, như không được may mắn trúng số Vietlott tiền tỷ nhưng ngược lại, cũng không bị xui xẻo dính bệnh nan y… Tuy nhiên, tôi vẫn tiếp nhận như một sự kiện, một hạnh vận đầy ý nghĩa lạc quan chuyện cây mai già cỗi trong sân nhà mình, dù đã suy kiệt nhựa sống nhưng vẫn đã kỳ diệu nở cho vài bông thật tươi đẹp vào ngày cuối năm/buổi giao thừa đón năm mới.  Dù gì cây mai già thương chủ, có “nghĩa tình” của gia đình tôi cũng đã ráng hết sức già của nó để thực hiện sao cho tốt đẹp nhiệm vụ làm đẹp cuộc đời của họ nhà Mai Vàng.

PHẠM NGA

(Tàn năm Đinh Dậu, lại nhớ ông ngoại)